PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) หรือเพร็พ เป็นยาต้านไวรัสเอชไอวีก่อนมีความเสี่ยง ใช้ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ สามารถเลือกทานเป็นช่วงเวลาได้ ไม่จำเป็นต้องทานตลอดชีวิต สูตรยาเพร็พนั้นประกอบไปด้วยตัวยา 2 ตัวในเม็ดเดียว คือ Tenofovir (TDF) 300 มิลลิกรัม และ Emtricitabine (FTC) 200 มิลลิกรัม โดยมีการศึกษาและวิจัยทางการแพทย์มาแล้วว่าสามารถใช้สำหรับป้องกันเชื้อไวรัสเอชไอวีได้จริง หากมีการทานยาที่ถูกต้องภายใต้การดูแลของแพทย์
ยาเพร็พ (PrEP)
ยาเพร็พ ช่วยป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ในผู้ที่มีผลเลือดลบเท่านั้น โดยสามารถป้องกันเอชไอวีจากการมีเพศสัมพันธ์ได้มากกว่า 90% และจากการใช้เข็มฉีดยาเสพสารเสพติดได้ 70% ที่สำคัญ ยานี้ไม่ใช่ยาคุมกำเนิดสำหรับผู้หญิง จึงไม่สามารถช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ได้ รวมทั้งไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ ได้ เช่น โรคซิฟิลิส โรคหนองในแท้ หนองในเทียม โรคเริม หูดหงอนไก่ ฯลฯ จึงจำเป็นที่จะต้องสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ควบคู่กับการทานเพร็พด้วย เพื่อช่วยป้องกันโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
PrEP เหมาะสำหรับใครบ้าง
- ผู้ที่มีคู่นอนผลเลือดต่าง
- ผู้ที่เปลี่ยนคู่นอนบ่อยครั้ง
- ผู้ที่มีอาชีพบริการทางเพศ
- ผู้ที่ใช้เข็มฉีดยาสำหรับสารเสพติด
- ผู้ที่ไม่ได้สวมถุงยางอนามัยเป็นประจำทุกครั้ง
- ผู้ที่เคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา
- ผู้ที่เข้ารับบริการยาเป๊ป (PEP) เป็นประจำและไม่สามารถลดพฤติกรรมเสี่ยงลงได้
อยากทานเพร็พต้องทำอย่างไร
การจะเริ่มทานเพร็พได้ คุณจำเป็นต้องพบแพทย์ เพื่อเข้ารับการตรวจคัดกรองเชื้อไวรัสเอชไอวีก่อนทุกครั้ง รวมถึงการตรวจสุขภาพอื่นๆ เช่น การทำงานของตับและไต เพื่อที่แพทย์จะได้ประเมินว่า คุณสามารถทานเพร็พได้หรือไม่ ในขั้นตอนนี้ หากคุณมีโรคประจำตัวอื่นๆ ที่ต้องทานยาเป็นประจำอยู่แล้วควรแจ้งแพทย์ให้ทราบด้วย สรุป ขั้นตอนการรับเพร็พ ดังนี้
- ติดต่อสถานพยาบาลที่ให้บริการยาเพร็พ ส่วนมากจะเป็นคลินิกเฉพาะทาง หรือองค์กรที่เกี่ยวข้องกับเอชไอวี
- นัดวันเข้าตรวจ เพื่อปรึกษาแพทย์ ซักประวัติ และตรวจร่างกาย
- ตรวจคัดกรองเอชไอวีและโรคอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการทานยาเพร็พ
- รอฟังผลตรวจ พร้อมรับคำแนะนำในการทานยาเพร็พจากแพทย์หรือเจ้าหน้าที่
- แพทย์ทำการจ่ายยาเพร็พให้คุณกลับไปทานที่บ้าน บางสถานพยาบาลก็จะจ่ายยาให้จำนวน 1 เดือน บางที่ก็จ่ายยาให้มากกว่านั้นแล้วแต่ความประสงค์ของผู้ทาน
- ควรจะต้องทานยามามากกว่า 7 วันแล้ว จึงจะออกฤทธิ์ในการป้องกันเชื้อเอชไอวีและทานให้ครบต่อเนื่อง 30 วัน
หลักสำคัญในการทานเพร็พ (PrEP)
ทานยาให้ตรงต่อเวลา
การทานเพร็พตรงต่อเวลาทุกวัน ช่วยให้ประสิทธิผลในการป้องกันเอชไอวีสูงสุด หากกลัวลืมอาจใช้วิธีตั้งนาฬิกาปลุกในโทรศัพท์มือถือ เลือกเวลาที่จะไม่ทำให้คุณลืม หรือแบ่งพกในตลับยารายวันกันลืม จะช่วยปรับนิสัยให้เคยชินในการทานยาอย่างมีวินัยได้ แต่หากคุณลืมทานยาจริงๆ ก็สามารถทานทันทีที่นึกขึ้นได้ แต่ไม่ควรเกิน 6 ชั่วโมง และถ้าเกินกว่านั้นควรเริ่มนับหนึ่งใหม่ และแจ้งแพทย์ด้วยว่าคุณมีการขาดยา เพื่อแพทย์จะได้วินิจฉัยผลการทานเพร็พของคุณ ตอนที่ไปตรวจเลือดอีกครั้งได้อย่างถูกต้อง
ไปพบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
การอยู่ในความดูแลของแพทย์ตลอดระยะเวลาที่ทานเพร็พอยู่ จะช่วยให้คุณมีสุขภาพที่ดี แพทย์จะนัดตรวจเลือดหลังจากเริ่มทานยาไปได้ประมาณ 1 เดือน และนัดอีกครั้งที่ 3-6 เดือน หรือจนกว่าคุณประสงค์ที่จะหยุดยา เพราะไม่มีความเสี่ยงแล้ว ก็ควรได้รับการตรวจเอชไอวีอีกครั้งเช่นกัน
ผลข้างเคียงในการทานเพร็พ
เพร็พ มีความปลอดภัยในการป้องกันเอชไอวี และเป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลายทั่วโลก แต่การทานยาอย่างต่อเนื่องไม่ว่าจะเป็นยาชนิดใดก็ตาม ย่อมส่งผลต่อระบบการทำงานของไตและการสูญเสียมวลกระดูก แพทย์จึงมีการติดตามผลการทานเพร็พเป็นประจำทุกๆ 3 และ 6 เดือน ไม่ใช่เพียงเพื่อตรวจว่าคุณยังปลอดภัยจากเชื้อเอชไอวี แต่เป็นการดูแลผู้ทานเพร็พให้มีสุขภาพที่ดีด้วย ซึ่งในช่วงแรกที่มีการเริ่มทานยา อาจมีอาการเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย ท้องเสียได้ แต่จะค่อยๆ ทุเลาลงเมื่อทานยาไปสักประมาณ 1-2 สัปดาห์ หากมีอาการเหล่านี้ไม่ควรหยุดยาเอง ให้พยายามทานต่อเนื่องไปก่อน แต่หากมีอาการที่รุนแรงกว่านี้ ให้รีบกลับไปพบแพทย์ทันที
ทานเพร็พ ไม่ใส่ถุง ได้ไหม?
ถุงยางอนามัย มีประโยชน์สารพัดด้าน ไม่ว่าจะเป็นการป้องกันโรคทั้งไวรัสเอชไอวี และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ รวมไปถึงป้องกันการตั้งครรภ์ได้อีกด้วย “เพร็พ” เป็นเพียงตัวช่วยในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง และไม่สามารถสวมถุงยางอนามัยได้ทุกครั้งเท่านั้น การใช้ยาเพียงอย่างเดียวไม่อาจป้องกันโรคได้ครอบคลุม เพราะฉะนั้น เพร็พ+ถุงยาง ย่อมดีกว่าและถือว่าเป็นการป้องกันโรคได้เกือบ 100% เลยทีเดียว
ยาเพร็พ แพงไหม
สำหรับราคายาเพร็พตามคลินิกเฉพาะทางทั่วไป จะอยู่ที่ประมาณ 900-3,000 บาทต่อขวด แล้วแต่ยี่ห้อยา ประเทศที่ผลิต ทั้งนี้ยังไม่รวมค่าใช้จ่ายในการตรวจเลือดและค่าบริการของแพทย์ แต่ในบางองค์กรก็มียาเพร็พบริการสำหรับผู้ที่เข้าร่วมโครงการตามเงื่อนไข ซึ่งสามารถค้นหาสถานที่รับเพร็พเพิ่มเติมได้ที่เว็บไซต์ https://love2test.org/th
เพร็พ เป็นเพียงวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้คุณปลอดภัยจากไวรัสเอชไอวี แต่การใส่ใจดูแลสุขภาพและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตัวคุณเอง ก็ถือเป็นหน้าที่หลัก ที่คุณควรรับผิดชอบต่อตัวเอง และคนที่คุณรัก การไม่เปลี่ยนคู่นอนบ่อย ไม่มีเพศสัมพันธ์ขณะมึนเมาหรือขาดสติ การไม่ใช้เข็มฉีดยาร่วมกับใคร การเลือกใช้ถุงยางอนามัยที่ถูกต้องและสวมใส่ทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ และหมั่นตรวจเอชไอวีเป็นประจำจะทำให้คุณห่างไกลจากโรคร้ายได้อย่างไม่ต้องกังวลใจไปตลอดครับ